Zakup nieruchomości to jedna z najpoważniejszych i jednocześnie najbardziej kosztownych inwestycji – przy czym należy zaznaczyć, iż w rachubę wchodzi tutaj nie tylko nieruchomość mieszkalna, ale też i działka. Bardzo ważne jest przy tym dopełnienie kwestii formalnych, a to nierozłącznie wiąże się z zawarciem umowy kupna-sprzedaży.
Akt notarialny jako obowiązkowa forma umowy
W sytuacji, gdy przedmiotem umowy kupna-sprzedaży jest działka, np. budowlana lub rekreacyjna, obowiązkowe jest sporządzenie tego dokumentu w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Każdy, kto się zastanawia, jak wypełnić owe pismo, może być o tyle spokojny, że przygotowaniem go zajmie się notariusz. Oczywiście obie strony umowy powinny dokładnie zapoznać się z jej postanowieniami, a jeśli chodzi o to, jakie dane muszą zostać w niej zamieszczone, to są to:
– określenie stron umowy,
– opis sprzedawanej działki, a zatem jej rodzaj, położenie i powierzchnia etc. – należy to uczynić poprzez wskazanie np. danych z ewidencji gruntów bądź z księgi wieczystej,
– określenie formy własności nieruchomości – bardzo ważne jest podanie informacji dotyczących chociażby tego czy działka objęta jest współwłasnością, czy wspólnością małżeńską itp.,
– wskazanie dokumentu określającego prawo własności sprzedawcy do nieruchomości,
– kwota transakcji, przy czym wartość nieruchomości powinna stanowić odzwierciedlenie jej wartości rynkowej,
– zastrzeżenie zadatku bądź zaliczki na poczet całkowitej ceny działki,
– oświadczenie sprzedawcy o tym, że nieruchomość nie jest obciążone prawami osób trzecich i nie posiada żadnych zadłużeń,
– potwierdzenie, iż sprzedający odebrał zapłatę.
Dodatkowo w akcie notarialnym nie może zabraknąć takich informacji jak:
– dzień, miesiąc i roku sporządzenia aktu,
– miejsca podpisania aktu,
– imię i nazwisko notariusza oraz określenie siedziby jego kancelarii.
Podobne wymogi muszą spełniać umowy kupna-sprzedaży dotyczące m. in. gruntów rolnych, lasu, łąki itd.
Czemu służy umowa przedwstępna?
W przypadku nieruchomości zalecane jest zawarcie umowy przedwstępnej poprzedzającej ostateczną formę dokumentu. Umowa przedwstępna traktowana jest jako zabezpieczenie interesów stron transakcji – np. wówczas, gdy kupujący na chwilę obecną nie dysponuje jeszcze potrzebną kwotą. Zasadniczo umowa ta musi zawierać dokładnie te same elementy, co i umowa przyrzeczona – czyli ostateczna.
Nie ma odgórnie obowiązującego formularza – zamieszczony poniżej ma jedynie charakter przykładowy:
Aspekty podatkowe i księgowe
Sfinalizowanie transakcji nie oznacza jednak końca formalności. Obowiązkiem kupującego jest zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2 proc. kwoty figurującej na umowie. Z uwagi na to, że jest to pokaźny wydatek, strony mogą – ale nie muszą – umówić się co do poniesienia go wspólnie. Wymagane jest w złożenie w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy deklaracji PCC-3.
Niejednokrotnie działka jest nabywana na potrzeby działalności gospodarczej – wtedy pojawiają się często pytania o to, jak księgować umowę kupna-sprzedaży. Umowa ta uznawana jest za dowód księgowy, jeżeli spełnia pewne wymogi formalne. Ponadto musi być zawarta w ściśle określonym celu, a mianowicie w celu zachowania, uzyskania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Generalnie koszty poniesione w związku z zakupem środka trwałego, aż do chwili przyjęcia go do używania, uwzględnia się w księgach rachunkowych po stronie Wn konta 08 „Środki trwałe w budowie” lub konta 30 „Rozliczenie zakupu”. Zakup działki wymaga zaksięgowania bezpośrednio na koncie 01 „Środki trwałe”, co wynika z tego, że jako grunt nadaje się ona do użytku już z momencie zakupu. Jej cenę nabycia powiększają jedynie opłaty związane z nabyciem, np. notarialne.